Trauma en Yoga: hoe yoga helpt bij trauma en herstel

Een lichaamsgerichte benadering van heling

Trauma is iets dat niet altijd zichtbaar is, maar vaak veel dieper gaat dan alleen de gedachten. Veel mensen die te maken hebben gehad met trauma, zoeken manieren om het te verwerken. Yoga is een van de methoden die steeds meer mensen helpt om op een veilige manier in contact te komen met hun lichaam en hun gevoelens. Maar hoe helpt yoga nu eigenlijk bij trauma?

In deze blog lees je waarom yoga een waardevolle benadering kan zijn bij trauma, wat het doet voor het zenuwstelsel, en waar je als yogadocent op moet letten om het op een veilige manier in te zetten.

Trauma leeft in het lichaam

Trauma is niet alleen een gedachte of een herinnering in je hoofd. Het is iets dat ook het lichaam diep kan raken. Wanneer we te maken krijgen met een schokkende gebeurtenis, kan ons lichaam daarop reageren door spanning vast te houden, vaak zonder dat we het zelf doorhebben. Er kan spierspanning ontstaan, faciale restrictie, onze ademhaling kan oppervlakkig worden, en ons zenuwstelsel raakt uit balans.

Dit wordt vaak aangeduid als somatisch trauma – trauma dat opgeslagen wordt in het lichaam. Ons zenuwstelsel reageert op een manier die ons overlevingsmechanismen in stand houdt, maar dit kan ook leiden tot chronische spanning en dissociatie (het gevoel van losgekoppeld zijn van je lichaam).

Waarom yoga een ingang kan zijn bij trauma

Yoga kan helpen bij trauma omdat het werkt met het lichaam in plaats van alleen met de geest. Het is een proces van vertragen, voelen en bewust bewegen. Door yoga kom je in contact met je lichaam en voel je opnieuw wat er daar gebeurt. Dit proces helpt je om bewust te worden van de spanning die zich in je lichaam heeft vastgezet door trauma.

Yoga biedt een veilige manier om het zenuwstelsel weer in balans te brengen. Het leert je om in je lichaam aanwezig te zijn, maar dan op een manier die veilig en niet-bedreigend is. Door de ademhaling te reguleren en vertraging toe te passen, kan yoga een kalmerend effect hebben op het zenuwstelsel, waardoor je van de overlevingsstand naar een meer ontspannen staat kunt gaan.

Een ander belangrijk aspect is het werken met de nervus vagus, een belangrijke zenuw die betrokken is bij de regulatie van je zenuwstelsel. Yoga kan helpen de nervus vagus te activeren, waardoor je meer toegang krijgt tot de parasympathische rust- en herstelmodus van je lichaam. Dit is essentieel voor heling na trauma.

Trauma-bewust versus trauma sensitief: wat is het verschil?

Er bestaan verschillende benaderingen binnen yoga die gericht zijn op het ondersteunen van mensen met trauma. Een term die je regelmatig tegenkomt is trauma sensitieve yoga, een benadering die onder andere bekend werd via het werk van David Emerson (TCTSY). Deze methodiek heeft specifieke uitgangspunten en is verbonden aan bepaalde opleidingen.

In mijn werk gebruik ik geen vaststaande methode zoals TCTSY, maar werk ik trauma-bewust: dat betekent dat ik kennis uit onder andere de polyvagaal theorie, het zenuwstelsel, en trauma-educatie integreer in de manier waarop ik yoga aanbied. Mijn benadering is zorgvuldig, traag, afgestemd, en gericht op het bieden van veiligheid en keuzevrijheid.

Hoewel ik niet werk met een specifieke 'trauma sensitieve' methode, gebruik ik wél trauma sensitieve principes, omdat deze in de kern gaan over het respecteren van grenzen, het aanbieden van keuze, en het ondersteunen van het zelfherstellend vermogen van het lichaam.

Wat werkt wél: trauma-bewuste principes binnen yoga

Bij trauma-bewuste yoga staan veiligheid, autonomie en lichaamsbewustzijn centraal. Deze manier van werken richt zich niet op prestatie of perfectie, maar op voelen, vertragen en reguleren. Ritme, afstemming en het bieden van veiligheid vormen daarbij de basis. Hier zijn enkele kernprincipes die ik in mijn lessen en opleiding hanteer:

• Veiligheid creëren – Zonder een gevoel van veiligheid is er geen ruimte voor regulatie of heling. Alles begint bij een veilige setting: fysiek, emotioneel en relationeel.

• Keuzevrijheid – Deelnemers worden uitgenodigd om te voelen wat wel en niet past, en daar gehoor aan te geven.

• Vertragen – Rustige opbouw en voldoende tijd om aan te komen in houdingen zijn essentieel.

• Adem en ritme – De adem kan een krachtig hulpmiddel zijn, maar wordt met zorg en nuance ingezet. Soms kan bewust werken met de adem juist ontregelend zijn. Daarom wordt er steeds afgestemd of en hoe adem ingezet wordt, met oog voor ritme en regulatie.

• Interoceptie – Het waarnemen van subtiele sensaties in het lichaam, zonder oordeel.

• Werken binnen het window of tolerance – Niet ‘forceren’, maar ondersteunen in het vinden van een zone waarin regulatie mogelijk is.

• Ruimte voor grenzen – Er is altijd ruimte om nee te zeggen, te stoppen of een andere keuze te maken.

Deze manier van werken kan mensen helpen zich weer veilig te voelen in hun lichaam – vaak een eerste, diepgaande stap in het helingsproces.

Zachtheid, tijd en begeleiding

Het is belangrijk om te begrijpen dat yoga geen snelle oplossing is voor trauma. Maar het kan wel een zachte, lichaamsgerichte ingang zijn. Door te leren voelen, aanwezig te zijn, en mild te bewegen binnen je eigen grenzen, ontstaat er ruimte voor regulatie en herstel.

Als yogadocent of coach is het van grote waarde om deze kennis te integreren in je aanbod. Het vraagt om verdieping, bewustzijn van taalgebruik, en het vermogen om te co-reguleren met je deelnemers. En bovenal: om aanwezig te zijn, niet om iets op te lossen, maar om ruimte te bieden voor wat zich aandient.

Wil je leren hoe je trauma-bewuste yoga op een veilige, afgestemde manier kunt aanbieden? In de Trauma Bewuste Opleiding leer je hoe je deze principes kunt integreren in jouw lessen of begeleidingstrajecten met respect voor het tempo en de wijsheid van het lichaam.